ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΥΖΥΓΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ
Ένα από τα συχνά ερωτήματα που αντιμετωπίζουν οι δικηγόροι διαζυγίων του γραφείου μας είναι αν η σύζυγος δικαιούται διατροφή μετά την διακοπή της συμβίωσης ή και μετά τη λύση του γάμου. Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να επιδικάσει το Δικαστήριο διατροφή σε σύζυγο μετά τη λύση του γάμου.
Συγκεκριμένα το άρθρο 1391 ΑΚ προβλέπει ότι: < Αν ο σύζυγος διέκοψε την έγγαμη συμβίωση για εύλογη αιτία, η διατροφή, που του οφείλεται από τον άλλο, πληρώνεται σε χρήμα και προκαταβάλλεται κάθε μήνα. Η υποχρέωση διατροφής της προηγούμενης παραγράφου παύει ή το ποσό της αυξάνεται ή μειώνεται, όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις.>>
Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται στην περίπτωση που ο γάμος δεν έχει λυθεί ακόμα αλλά ο ένας σύζυγος διέκοψε την έγγαμη συμβίωση για εύλογη αιτία δηλαδή για πταίσμα του άλλου συζύγου όπως παραδείγματος χάριν η ενδοοικογενειακή βία ή η μοιχεία ή η εγκατάλειψη της οικογενειακής στέγης. Σε αυτές τις περιπτώσεις και μέχρι τη λύση του γάμου, ο ανυπαίτιος σύζυγος δύναται να ζητήσει διατροφή από τον υπαίτιο.
Από τη στιγμή που ο γάμος λυθεί, τότε διατροφή από τον πρώην ή την πρώην σύζυγο, μπορεί να ζητηθεί με το άρθρο 1442 του Αστικού Κώδικα που προβλέπει τα εξής:
<< Εφόσον ο ένας από τους πρώην συζύγους δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη διατροφή του από τα εισοδήματά του ή από την περιουσία του, δικαιούται να ζητήσει διατροφή από τον άλλον: 1. αν κατά την έκδοση του διαζυγίου ή κατά το τέλος των χρονικών περιόδων που προβλέπονται στις επόμενες περιπτώσεις βρίσκεται σε ηλικία ή σε κατάσταση υγείας που δεν επιτρέπει να αναγκαστεί να αρχίσει ή να συνεχίσει την άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος, ώστε να εξασφαλίζει απ`αυτό τη διατροφή του, 2. αν έχει την επιμέλεια ανήλικου τέκνου και γι` αυτό το λόγο εμποδίζεται στην άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος, 3. Αν δεν βρίσκει σταθερή κατάλληλη εργασία ή χρειάζεται κάποια επαγγελματική εκπαίδευση, και στις δύο όμως περιπτώσεις για ένα διάστημα που δεν μπορεί να ξεπεράσει τα τρία χρόνια από την έκδοση του διαζυγίου, 4. σε κάθε άλλη περίπτωση, όπου η επιδίκαση διατροφής κατά την έκδοση του διαζυγίου επιβάλλεται από λόγους επιείκειας.>>
Η διαφορά στις δύο περιπτώσεις είναι ότι μετά την διακοπή της έγγαμης συμβίωσης και μέχρι τη λύση του γάμου, η σύζυγος δικαιούται διατροφής χωρίς να είναι ανάγκη να έχει αδυναμία διατροφής για την ίδια. Όμως μετά την έκδοση του διαζυγίου για να τύχει διατροφής η σύζυγος θα πρέπει αυτή η διατροφή να δικαιολογείται από λόγους κοινωνικούς ώστε ο πρώην σύζυγος να μη μένει αβοήθητος, όταν δε μπορεί με τα εισοδήματα, την περιουσία του ή το δυνάμενο να ασκηθεί από αυτόν επάγγελμα, να καλύψει τις ανάγκες διατροφής του, όπως αυτές προκύπτουν από τις μετά το διαζύγιο συνθήκες της ζωής του.
Συνεπώς, βασικές γενικές προϋποθέσεις για τη γέννηση του δικαιώματος διατροφής διαζευγμένου συζύγου είναι αφενός η ευπορία του υπόχρεου και αφετέρου η απορία του δικαιούχου. Ως απορία του δικαιούχου νοείται η αδυναμία του να εξασφαλίσει τη διατροφή του από τα εισοδήματά του ή την περιουσία του, ευπορία δε του υποχρέου δεν σημαίνει κάποιο ιδιαίτερο πλούτο αυτού, αλλά τη δυνατότητά του να παράσχει στο δικαιούχο πρώην σύζυγο διατροφή, χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δική του διατροφή (ΑΠ 1921/2009 Α΄δημοσίευση ΤΝΠ Νόμος). Εφόσον λοιπόν συντρέχουν οι ανωτέρω γενικές προϋποθέσεις της απορίας του δικαιούχου και της ευπορίας του υπόχρεου, τότε γεννάται η αξίωση διατροφής, εφόσον συντρέχουν και λοιπές προϋποθέσεις που απαιτεί ο νόμος και αναλύονται παρακάτω.
Εάν ο άπορος δικαιούχος της διατροφής είναι σε ηλικία τέτοια ή σε κατάσταση υγείας τέτοια που δεν του επιτρέπεται να αρχίσει ή να διατηρήσει την άσκηση κατάλληλου επαγγέλματος τότε έχει δικαίωμα να ζητήσει διατροφή από τον άλλον εύπορο σύζυγο. Δεν υπάρχει μία γενική και συγκεκριμένη απάντηση στο ποια είναι αυτή η ηλικία που κάποιος δεν δύναται να αρχίσει ή να διατηρήσει την άσκηση ενός επαγγέλματος ή στο πόσο κακή πρέπει να είναι η κατάσταση της υγείας του δικαιούχου για να θεωρηθεί αυτός ανήμπορος αλλά τα όρια ερευνώνται και εξειδικεύονται κατά περίπτωση δεδομένων των ιδιαίτερων συνθηκών και χαρακτηριστικών της κάθε περίπτωσης. Διευκρινίζεται ωστόσο πως όταν ο νόμος αναφέρεται στην κατάσταση της υγείας του δικαιούχου εννοεί και την σωματική και την ψυχική του υγεία.
Επίσης, εάν ένας από τους δύο συζύγους έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου την επιμέλεια των τέκνων και αυτό τον εμποδίζει από το να βρει εργασία, τότε δικαιούται να ζητήσει διατροφή συζύγου από τον άλλον σύζυγο και μετά τη λύση του γάμου. Κρίσιμα στοιχεία για το αν πράγματι ο δικαιούχος αδυνατεί να βρει εργασία λόγω της συνεχούς απασχόλησης με τα τέκνα είναι ενδεικτικά ο αριθμός των τέκνων, η ηλικία, η ύπαρξη δυνατότητας βοήθειας από κάποιο τρίτο πρόσωπο κ.ο.κ.
Εν συνεχεία, αν ο άπορος σύζυγος δεν πληροί καμία από τις ως άνω προϋποθέσεις και παρ’ όλα αυτά αδυνατεί να εξεύρει εργασία για αντικειμενικούς λόγους (π.χ. κατάσταση στην αγορά εργασίας ή επειδή ο ίδιος δεν έχει καμία επαγγελματική εκπαίδευση) τότε έχει δικαίωμα να ζητήσει διατροφή από τον εύπορο σύζυγο και μετά τη λύση του γάμου, όμως σε αυτήν την περίπτωση η παροχή διατροφής στον σύζυγο είναι χρονικά περιορισμένη και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να ξεπεράσει τα τρία έτη μετά την αμετάκλητη λύση του γάμου.
Τέλος, σε περίπτωση που η αξίωση διατροφής του διαζευγμένου συζύγου δεν μπορεί να θεμελιωθεί σε κανέναν από τους παραπάνω λόγους αλλά παρ’ όλα αυτά κάποιος δεν δύναται να εργαστεί και, εφόσον αυτό επιβάλλεται από λόγους επιείκειας, τότε αυτός δύναται να απαιτήσει την καταβολή διατροφής για τον ίδιο. Αυτή η τελευταία περίπτωση του άρθρου 1442 ΑΚ αφορά <<ακραίες περιπτώσεις>> και για αυτόν το λόγο θα πρέπει να ερμηνεύεται στενά. Διευκρινίζεται επίσης πως η ύπαρξη των κρίσιμων πραγματικών περιστατικών που δικαιολογούν την επιδίκαση διατροφή, σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να υφίστανται κατά το χρόνο έκδοσης του διαζυγίου(υποστηρίζεται ωστόσο και η αντίθετη άποψη).
Το δικηγορικό γραφείο Στέφανος Οικονόμου και Συνεργάτες και οι εξειδικευμένοι στο οικογενειακό δίκαιο δικηγόροι μας σας περιμένουν στα γραφεία μας στο Κολωνάκι και Ομήρου 21 Κολωνάκι, Αθήνα για να σας βοηθήσουν με οποιοδήποτε θέμα οικογενειακού δικαίου σας απασχολεί όπως το θέμα της διατροφής συζύγου μετά το γάμο.